کندوان، دانشنامه زنده تاریخ و فرهنگ ایران
به گزارش خبرنگار ما در تبریز؛بهرام سرمست، استاندار آذربایجان شرقی، در آیین افتتاحیه این همایش ضمن قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری آن اظهار داشت: گردشگری دیگر صرفاً یک صنعت خدماتی نیست، بلکه به جریانی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در سطح جهانی تبدیل شده است.
وی افزود: روستای تاریخی کندوان، واقع در دامنه‌های غربی کوه سهند در شهرستان اسکو، به‌عنوان یکی از گوهرهای بی‌نظیر ایران و جهان، با بیش از دو هزار سال سکونت مستمر، نمادی برجسته از همزیستی انسان با طبیعت و میراث فرهنگی است.
به گفته وی، معماری صخره‌ای و منحصربه‌فرد کندوان نه‌تنها نمونه‌ای ارزشمند از معماری بومی و سنتی به شمار می‌رود، بلکه بیانگر پیوند عمیق میان سنت و مدرنیته، انسان و طبیعت، و هویت و معیشت است.
استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به حفظ سبک زندگی سنتی، صنایع‌دستی بومی و آداب‌ورسوم محلی در کندوان، تأکید کرد که این عناصر، روح زندگی را در این اثر جهانی جاری نگه داشته‌اند. بااین‌حال، وی هشدار داد که کندوان با چالش‌هایی نظیر افزایش بی‌رویه گردشگران، ساخت‌وسازهای غیرمجاز، مهاجرت ساکنان بومی و تبدیل تدریجی این روستا به مکانی صرفاً نمایشی مواجه است. این مسائل، پایداری گردشگری و اصالت تاریخی و فرهنگی کندوان را تهدید می‌کنند.
سرمست با تأکید بر لزوم برنامه‌ریزی دقیق و همکاری میان دانشگاه‌ها، نهادهای دولتی، جوامع محلی و بخش خصوصی، نقش محوری دانشگاه تبریز را در توسعه پایدار گردشگری برجسته کرد و افزود: دانشگاه‌ها می‌توانند با ایجاد مراکز پژوهشی تخصصی در حوزه گردشگری و معماری بومی، راهبردهایی برای مدیریت اصولی گردشگری، آموزش نیروی انسانی متخصص، حفظ بافت فرهنگی و زیست‌محیطی، و جلوگیری از تخریب‌های ناهمگون تدوین کنند.
وی همچنین بر ضرورت اجرای طرح‌های جامع میراث فرهنگی، نظارت بر ساخت‌وسازها، تدوین ضوابط برای فعالیت‌های اقتصادی در بافت تاریخی و ارائه تسهیلات به ساکنان بومی برای حفظ معیشت و هویتشان تأکید کرد.
استاندار آذربایجان شرقی در پایان خاطرنشان کرد: کندوان نه‌تنها یک مقصد گردشگری، بلکه یک دانشنامه زنده از تاریخ، فرهنگ و زیست‌بوم ایران است. وظیفه ماست که با نگاهی علمی، فرهنگی و انسانی، از این میراث گران‌بها حفاظت کرده و آن را به نسل‌های آینده منتقل کنیم. وی از پژوهشگران، مسئولان، دانشگاهیان و مردم دعوت کرد تا با همفکری و تعهد، مسیری نو برای گردشگری پایدار در ایران ترسیم کنند؛ مسیری که زندگی در دل طبیعت را با احترام به گذشته و امید به آینده پیوند می‌زند.
گردشگری روستایی، کلید توسعه پایدار ایران
دکتر محمدتقی اعلمی، رئیس دانشگاه تبریز و رئیس همایش، هم در این رویداد ضمن خوش‌آمدگویی به شرکت‌کنندگان اظهار داشت: گردشگری، به‌ویژه گردشگری روستایی، یکی از ظرفیت‌های کلیدی برای تحقق توسعه پایدار در ایران به شمار می‌رود.
وی افزود: ایران با بهره‌مندی از تنوع اقلیمی، غنای فرهنگی، سبک زندگی سنتی و صنایع‌دستی اصیل، از فرصت‌های بی‌نظیری در این حوزه برخوردار است. این همایش فرصتی ارزشمند برای بررسی این ظرفیت‌ها و تدوین راهکارهای بهره‌برداری بهینه از آن‌ها فراهم می‌آورد.
رئیس دانشگاه تبریز تأکید کرد: دانشگاه تبریز، به‌عنوان یکی از مراکز علمی برجسته کشور، با تکیه بر نیروی انسانی متخصص و ظرفیت‌های علمی گسترده، آماده ایفای نقش مؤثری در پیشبرد مأموریت‌های علمی و اجتماعی مرتبط با گردشگری است.
وی با اشاره به اهمیت هم‌افزایی میان دانشگاه‌ها، نهادهای دولتی، جوامع محلی و بخش خصوصی، خاطرنشان کرد: این همکاری می‌تواند به‌عنوان نیروی محرکه‌ای برای توسعه پایدار گردشگری عمل کند و زمینه‌ساز اشتغال‌زایی، درآمدزایی و معرفی شایسته ظرفیت‌های فرهنگی و طبیعی استان و کشور شود.
دکتر اعلمی همچنین اظهار داشت: دشمنان این سرزمین همواره با ایجاد یأس و ناامیدی، در پی توقف حرکت‌های سازنده بوده‌اند، اما ما با اتکا به سرمایه‌های ملی و بومی خود قادر هستیم از این تهدیدها فرصت‌هایی ارزشمند خلق کنیم و الگویی الهام‌بخش برای جهانیان ارائه دهیم.
وی در پایان ضمن قدردانی از دست‌اندرکاران، اساتید و پژوهشگران حاضر در همایش، برای همه شرکت‌کنندگان آرزوی سلامتی، موفقیت و گام‌های مؤثر در راستای اعتلای ایران عزیز کرد.
گردشگری روستایی؛ کلید توسعه پایدار و تعادل شهر و روستا
دکتر جهانگیر حسن زاده، مدیرکل رفاهی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، نیز در این همایش اظهار داشت: بر اساس آمار جمعیتی کشور، حدود ۷۴ درصد جمعیت در شهرها و ۲۶ درصد در روستاها ساکن هستند. با این حال، آنچه نگران‌کننده است، کیفیت زندگی در این مناطق است.
به گفته وی، بسیاری از روستاها، با وجود برخورداری از ظرفیت‌های فرهنگی، طبیعی و انسانی، دچار رکود شده‌اند، در حالی که شهرها با چالش‌هایی نظیر آلودگی، تراکم جمعیت و کمبود زیرساخت‌ها مواجه‌اند.
وی افزود: گردشگری روستایی نه‌تنها فرصتی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق کم‌برخوردار فراهم می‌کند، بلکه ابزاری مؤثر برای برقراری تعادل میان شهر و روستاست. برخلاف گردشگری شهری که نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است، گردشگری روستایی می‌تواند با هزینه کمتر، ارزش‌آفرینی بیشتری به همراه داشته باشد، مشروط بر آنکه با برنامه‌ریزی دقیق و مشارکت فعال دانشگاه‌ها همراه شود.
دکتر حسن زاده تأکید کرد: دانشگاه‌ها، به‌ویژه دانشگاه تبریز با پیشینه علمی در حوزه گردشگری، می‌توانند نقشی محوری در آموزش، پژوهش و ارائه راهکارهای عملی ایفا کنند. پیشنهاد می‌شود کارگروه تخصصی گردشگری روستایی در دانشگاه‌ها تشکیل شود تا این موضوع با رویکردی علمی و اجرایی پیگیری گردد. این امر نه‌تنها وظیفه‌ای دانشگاهی، بلکه ضرورتی ملی است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: گردشگری روستایی صرفاً به بازدید از طبیعت یا معماری بومی محدود نمی‌شود؛ غذا، فرهنگ، آداب و سبک زندگی روستایی بخش‌هایی جدایی‌ناپذیر از این تجربه هستند. گردشگر امروزی به دنبال تجربه‌ای اصیل و متفاوت از آنچه در شهرهای بزرگ با برندهای تکراری می‌یابد، است.
مدیرکل رفاهی وزارت علوم هشدار داد: روستاها با وجود ظرفیت‌های فراوان، در برابر آسیب‌ها نیز شکننده‌اند. مدیریت گردشگری در این مناطق نیازمند نگاهی چندوجهی و سیاست‌گذاری دقیق است تا از تخریب هویت محلی یا منابع طبیعی جلوگیری شود.
وی در پایان تأکید کرد: لازم است نگاه به گردشگری از درون دانشگاه‌ها و با رویکردی ملی بازتعریف شود. دانشگاه‌ها می‌توانند به‌عنوان مرجعی علمی و فکری، در میان چالش‌های اجرایی، راهگشا باشند و بازویی توانمند برای حرکت به سوی توسعه‌ای متوازن و پایدار فراهم آورند
ارایه ۳۰۰ مقاله در همایش
دکتر رضوانی، دبیر علمی همایش ملی گردشگری روستایی با محوریت روستاهای جهانی گردشگری، هم در گزارشی درباره روند برگزاری این همایش اظهار داشت: از مجموع ۴۰۰ مقاله ارسالی به دبیرخانه همایش، ۳۰۰ مقاله پس از ارزیابی پذیرفته شد.
به گفته وی، از میان مقالات پذیرفته‌شده، ۴۰ مقاله به‌صورت سخنرانی در قالب پنج پنل تخصصی ارائه خواهد شد و مابقی مقالات در قالب پوستر به نمایش درخواهند آمد.
وی افزود: ظرفیت‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی در توسعه گردشگری روستایی؛ جایگاه گردشگری در بازآفرینی روستایی؛ الگوها و تجربه‌های موفق ملی و بین‌المللی در توسعه گردشگری روستایی و کشاورزی؛ ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه گردشگری روستایی در ایران؛ گردشگری روستایی و کارآفرینی اجتماعی؛ آسیب‌شناسی و چالش‌های توسعه گردشگری در مناطق روستایی؛ کاربرد فناوری‌های نوین در توسعه گردشگری روستایی؛ حکمرانی و مدیریت توسعه گردشگری روستایی؛ آموزش، ظرفیت‌سازی و توانمندسازی در گردشگری روستایی؛ گردشگری عشایری؛ گردشگری روستایی اجتماع‌محور با تأکید بر نقش نهادهای محلی و مردم‌نهاد؛ روستای جهانی گردشگری کندوان: ظرفیت‌ها و فرصت‌های توسعه گردشگری؛ و ارائه تجربیات و ابتکارات موفق میدانی کارشناسان در حوزه گردشگری و بوم‌گردی روستایی و عشایری از جمله محورهای این همایش است.
در آیین افتتاحیه این همایش، جمعی از شخصیت‌های برجسته حوزه اقتصاد، مدیریت روستایی و گردشگری به ایراد سخنرانی پرداختند. دکتر فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر قربانی، معاون دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، مهندس خوئینی، مدیرکل دفتر نظارت و تهیه طرح‌های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، و فاطمی، مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌فرهنگی، از جمله سخنرانان این مراسم بودند.
از دیگر بخش‌های مهم این همایش می‌توان به پخش کلیپ معرفی روستای تاریخی و گردشگری کندوان، نمایش تیزر دهکده توریستی دَند، و پخش پیام‌های ویدیویی مدیرکل سیرداپ و نماینده سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) اشاره کرد که مورد استقبال شرکت‌کنندگان قرار گرفت.
