به گزارش مهر تبریز، این مراسم با حضور «فریبا چلبییانی» نویسنده اثر، دکتر فریاد ناصری مدیر نشر حکمت کلمه، آقای حسین کارگر مدیر کتابفروشی اشراق، آقای حسین پورستار فیلمساز نویسنده و منتقد ادبی و خانم ساراشمسی نویسنده و استاد دانشگاه میزبان اساتید ادبیات و جمع کثیری علاقهمندان و فرهیختگان بود.
در آغاز این مراسم، حسین پورستار، فیلمساز نویسنده و کارگردان در ارتباط با کتاب به تماشا در خصوص مولفههای پست مدرنیستی رمان «به تماشا» صحبت کردند و با استناد به ویژگیهای آثار پست مدرنیستی از دیدگاه ژان بوردیار، مبنی بر «فقدان واقعیت»، «بهره گیری از تکنیک واقعنمایی»، «به بازی گرفتن شوق خواننده و سپس تخریب آن» و در نهایت «عدم ارائه حقیقت در مورد زندگی و جهان» در آثار پست مدرنیستی ، رمان «به تماشا» را واجد هر چهار مولفه پست مدرنیستی دانستند.
پورستار افزود: «فقدان واقعیت» اولین مولفه این دیدگاه است که در رمان مذکور مخاطب با آن مواجه است چرا که همه شخصیتها و حوادثی که در طول رمان توضیح داده میشود، اساساً نوشته یک نویسنده است که خود در رمان حضور دارد و این فقدان واقعیت به حدی است که مسیر داستان گاه از سوی شخصیتهای خودِ داستان دستکاری میشود. همچنین در رمان یاد شده از «تکنیک واقع نمایی» بهره گرفته میشود که اصولاً یکی از مولفههای پست مدرنیستی است. سومین مولفه که بهوضوح در رمان قابل شناسایی است «به بازی گرفتن شوق مخاطب و سپس تخریب آن» است. روند رمان تا دو سوم آن، علاقه مخاطب را برای پیگیری سرنوشت شخصیتها برمیانگیزد؛ اما در یک سوم پایانی و به نوعی با عصیان شخصیتهای داستان، همه آنچه که ساخته شده به هم میریزد. و در نهایت چهارمین و آخرین مولفه یعنی «عدم ارائه حقیقت در مورد زندگی و جهان» هم به وضوح قابل دریافت از کلیت اثر است. اثر هیچ تلاشی برای ارائه مفهوم روشن و مصرحی در خصوص زندگی و جهان پیرامون ارائه نمیدهد که در نهایت به استناد این چهار مولفه رمان «به تماشا» با نگره ژان بوردیار یک رمان پست مدرنیستی است. پورستار همچنین به این نکته اشاره کرد: از آنجایی که جهان پست مدرن اصولاً جهان شکسته شدن کلان روایتهاست، در نتیجه روایتهای تکهتکه هر کدام از شخصیتها، دوری از روایت کلان و تاکید دوبارهای بر فرم پست مدرنیستی رمان «به تماشا» است.
دکتر فریاد ناصری، مدیر نشر حکمت کلمه در ابتدا به فرایند آماده سازی کتاب اشاره کردند و پیرامون روایت و نثر داستان صحبت کردند و گفتند از نظر بنده، سازمان چندلایهی رمان «بهتماشا» با فاصلهگیری عاطفی متن از وقایع و ایجاد حسی گزارشگونه توانسته است اثرگذاری رمان را بسیار بیشتر کند. در نهایت این بیطرفی و برهم افتادن لایههای بازِ داستان و سرنوشت مبهم شخصیتها و کشیدهشدنِ پای نویسندهی نوشتهشده در متن جهانی را خلق میکند که میتواند تمثیلی از آفرینش باشد.
دکتر فریاد ناصری در بخش پایانی سخنان خود، فارغ از مسئلهی کتاب و رونمایی رمان «بهتماشا» از تاثیر آدمیان و سبب بودنشان حرف زدند تا اشارهای داشته باشند به اینکه خانم فریبا چلبییانی چگونه سببساز رشد و انتشار آثار دوستان نویسنده دیگر هستند و این خلق و منش ایشان خود بر قدر این نویسنده بسیار افزوده است.
در پایان سارا شمسی، نویسنده و مدرس دانشگاه در خصوص این اثر گفت: در این کتاب نویسنده تلاش قابل توجهی کرده تا ردی از تاریخ معاصر منطقه آذربایجان را در دل روایت خود بگنجاند. رمان با واقعه زلزله سال ۹۱ در ورزقان شروع میشود. این اولین بار است که این واقعه زیستمحیطی معاصر وارد یک اثر ادبی میشود که همین موضوع میتواند از دیدگاه جامعه شناسی ادبیات مورد بررسی باشد.
وی نیز با اشاره به مواردی همچون «حضور نویسنده در متن»، «درهم تنیدگی دو جهان خیال و واقعیت»، «دانای کل نبودن راوی»، «فرم دایرهای داستان» و «عدم قطعیت در مسئله شناخت» را از مؤلفههای داستان پست مدرن برشمردند و گفتند: رمان «به تماشا» بـا خلق داستانی در دل روایت خود، مخاطب را با دو داستان، دو جهان و دو سـطح وجـودی گوناگون (داستان شخصیتها و داستانِ نویسنده) مواجه میکند.
ایشان در ادامه به موضوع تداخل متن در این اثر، به وارد شدن بخشی از داستان ضرباهنگ از کتاب «زنانی که زندهاند»، مجموعه داستان پیشین خانم چلبییانی در رمان «به تماشا» اشاره کردند و گفتند اینکه Text گذشته در Context جدید آورده شده را میتوان از دیگر جنبههای پستمدرنیستی این رمان دانست و افزود: در داستان پست مدرن ما بازگشت به گذشته نداریم بلکه این گذشته است که به حال آورده میشود. هر نویسندهای طبیعتا در اثر متاخر خود به دنبال نوآوری است، فکری که از درون نویسنده جوشیده است به این دلیل که دیگر نمیتواند در قالبهای گذشته بیان شود نویسنده را برآن میدارد تا سراغ یک قالب جدید برود که این موضوع از نقاط قوت رمان «به تماشا» و بسیار ارزشمند است.
رمان «به تماشا» به قلم فریبا چلبییانی در سال ۱۴۰۳ توسط نشر حکمت کلمه منتشر شده است.
گزارش از سارا شمسی