اعظم نعیمی- مهر تبریز: چشم‌وهم‌چشمی، این رفتار آشنا در جامعه ما، همواره موضوع بحث و بررسی بوده است. آیا این تلاش برای رقابت سالم و ارتقای کیفیت زندگی است یا ریشه در ناامنی‌های عمیق فردی و اجتماعی دارد و به تشدید این ناامنی‌ها منجر می‌شود؟ گزارش پیش رو به بررسی ابعاد مختلف این پدیده و نظرات کارشناسان در این زمینه می‌پردازد.
چشم‌وهم‌چشمی را می‌توان به تلاش برای داشتن چیزهایی تعریف کرد که دیگران دارند، صرفاً به این دلیل که آن‌ها را دارند. این تلاش می‌تواند در زمینه‌های مختلفی از جمله مادیات، موقعیت اجتماعی، ظاهر و حتی سبک زندگی بروز کند. در نگاه اول، ممکن است این رفتار به عنوان یک انگیزه برای پیشرفت و ارتقای سطح زندگی تلقی شود، اما بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که ریشه این رفتار اغلب در ناامنی‌های فردی و اجتماعی نهفته است.
ناامنی؛ ریشه اصلی:
دکتر محمدی، روانشناس اجتماعی، معتقد است: “چشم‌وهم‌چشمی در بسیاری از موارد ناشی از احساس ناامنی و کمبود است. فرد احساس می‌کند که از دیگران عقب مانده و با تلاش برای داشتن چیزهایی که آن‌ها دارند، سعی در جبران این احساس ناامنی دارد. این افراد اغلب عزت نفس پایینی دارند و ارزش خود را در مقایسه با دیگران تعریف می‌کنند.”
تأثیر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی:
رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نقش قابل توجهی در تشدید پدیده چشم‌وهم‌چشمی ایفا می‌کنند. نمایش مداوم زندگی ایده‌آل افراد مشهور و ثروتمند در این رسانه‌ها، استانداردهای غیرواقعی را برای زندگی تعیین می‌کند و افراد را به سمت مقایسه خود با این استانداردها سوق می‌دهد.
علی حسینی، فعال رسانه‌ای، در این باره می‌گوید: “شبکه‌های اجتماعی با ایجاد یک فضای رقابتی و مقایسه‌ای، به شدت به تشدید چشم‌وهم‌چشمی دامن می‌زنند. افراد در این فضا تمایل دارند بهترین جنبه‌های زندگی خود را به نمایش بگذارند و این می‌تواند تصویری غیرواقعی از زندگی دیگران ایجاد کند و باعث شود که افراد احساس کنند زندگی آن‌ها به اندازه کافی خوب نیست.”
چشم‌وهم‌چشمی؛ دور باطل ناامنی:
نکته قابل توجه این است که چشم‌وهم‌چشمی نه تنها ناشی از ناامنی است، بلکه می‌تواند به تشدید این ناامنی نیز منجر شود. دکتر محمدی در این خصوص توضیح می‌دهد: “تلاش برای جبران احساس ناامنی از طریق چشم‌وهم‌چشمی، اغلب به یک دور باطل تبدیل می‌شود. فرد هرگز نمی‌تواند تمام نیازهای خود را از این طریق برآورده کند و همواره احساس می‌کند که از دیگران عقب مانده است. این امر می‌تواند به تشدید ناامنی و کاهش عزت نفس او منجر شود.”
راهکارهای مقابله:
کارشناسان معتقدند که برای مقابله با پدیده چشم‌وهم‌چشمی، لازم است به ریشه‌های آن توجه کرد و برای تقویت امنیت روانی و اجتماعی افراد تلاش کرد. برخی از راهکارهای پیشنهادی عبارتند از:
* تقویت عزت نفس: افزایش اعتماد به نفس و پذیرش خود به عنوان یک فرد ارزشمند، می‌تواند از وابستگی به مقایسه با دیگران جلوگیری کند.
* تمرکز بر ارزش‌های غیرمادی: توجه به ارزش‌های معنوی، روابط انسانی و پیشرفت شخصی، می‌تواند جایگزین تلاش برای کسب مادیات و موقعیت اجتماعی شود.
* مدیریت مصرف رسانه‌ها: آگاهی از تأثیر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بر ذهن و روان، و مدیریت مصرف آن‌ها می‌تواند از ایجاد استانداردهای غیرواقعی و مقایسه‌های ناسالم جلوگیری کند.
* تقویت انسجام اجتماعی: ایجاد فضایی همدلانه و حمایتی در جامعه، می‌تواند به کاهش احساس ناامنی و نیاز به چشم‌وهم‌چشمی کمک کند.
نتیجه‌گیری:
چشم‌وهم‌چشمی پدیده‌ای پیچیده است که ریشه در عوامل مختلفی از جمله ناامنی‌های فردی و اجتماعی دارد. این رفتار نه تنها ناشی از ناامنی است، بلکه می‌تواند به تشدید آن نیز منجر شود. برای مقابله با این پدیده، لازم است به ریشه‌های آن توجه کرد و برای تقویت امنیت روانی و اجتماعی افراد تلاش کرد. در غیر این صورت، چشم‌وهم‌چشمی می‌تواند به یک معضل اجتماعی تبدیل شود و به کاهش کیفیت زندگی افراد منجر شود.
