مهرتبریز – دلیل کم بودن تعداد متکدیان تبریز را شاید بشود گره زد به طرح‌های مختلف خیریه‌ها. مثل آنها که مردم را دعوت می‌کنند به تهیه مایحتاج نیازمندان و جهیزیه برای نوعروسان به جای فرستادن دسته‌گل برای مراسم سوگواری. این کار اتفاقا یکی از مواردی بود که میان فعالیت‌های مختلف خیریه‌های تبریز، خوب گل کرد و هنوز برجاست.
مهرتبریز – دلیل کم بودن تعداد متکدیان تبریز را شاید بشود گره زد به طرح‌های مختلف خیریه‌ها. مثل آنها که مردم را دعوت می‌کنند به تهیه مایحتاج نیازمندان و جهیزیه برای نوعروسان به جای فرستادن دسته‌گل برای مراسم سوگواری. این کار اتفاقا یکی از مواردی بود که میان فعالیت‌های مختلف خیریه‌های تبریز، خوب گل کرد و هنوز برجاست.
در همه تحقیقاتی که به تکدی‌گری پرداخته‌اند، به بیکاری، اعتیاد، بزهکاری، فقر، مهاجرت، ضعف ارزش‌های دینی و فرهنگی، نبود نگاه منفی به تکدی‌گری در جامعه و رواج فرهنگ صدقه به‌عنوان دلایل گدایی اشاره شده، اما در پژوهشی با عنوان «تبریز، شهر بدون گدا» که به مطالعه جامعه‌شناختی مواجهه شهروندان با پدیده تکدی‌گری پرداخته، پای طرح موضوعات ملموس‌تری به میان آمده است؛ مثل فرهنگ کمک‌رسانی میان مردم، ارزش کار در جامعه و فعال‌بودن چرخه اقتصادی، نگرش منفی به گدایان و البته وجود نظام‌های حمایتی مردم‌نهاد و اعتماد مردم به آنها.در اواخر سال پیش که تعداد متکدیان وارداتی در تبریز به صورت محسوسی در شهر افزایش یافت،
مدیرکل امور اجتماعی استانداری آذربایجان شرقی گفت: «زمانی که گزارشی از سوی مردم به پلیس ارائه شود، این متکدیان جمع آوری می‌شوند و ظهور این متکدیان در تبریز به دلیل نزدیک بودن به نوروز است.
این متکدیان نیز به زودی جمع‌آوری و به کشورهای خود بازگردانده می‌شوند.گدایان وارداتی گاه از همین گوشه و کنار کشورمان هستند که هیچ شباهتی به مردم منطقه شمالغرب کشور ندارند و گاه از مناطق دورتری مثل پاکستان هستند.اخیرا خبرهایی از حضور باندها تکدی خارجی و داخلی در تبریز حکایت دارد که حاکی از عمق این معضل است.درکنار سازمان ها، مردم نقش زیادی در مبارزه با تکدی گری در کشور دارند.
مردم می توانند با سازمان دادن به کمکهای خود، نقش بسزایی در این حوزه ایفا کنند.
این درحالی است که مطالعات نشان می دهد بسیاری از مردم به کمک مستقیم و بدون واسطه علاقمندند و کمک به متکدیان را موجب اجر اخروی می دانند که این شیوه تفکر پدیده تکدی¬گری را تقویت می کند. به نظر می رسد این شیوه تفکر در شهر تبریز وجود ندارد.
در ورودی شهر تبریز و در جای جای شهر، تابلوها و بنرهایی نصب شده است که ورود مسافرین به «تبریز، شهر بدون گدا» را خوش آمد می گویند. مشاهده ها و گزارش های مسافران شهر تبریز نیز حاکی از نبودن متکدیان در شهر است. گدایی¬ کردن عملی است که دو سویه دارد؛ زمانی که کمک کنندگان به گدا، که همان مردم هستند، به گدا کمکی نکنند، گدایان تا حدودی از هدف خود دور می شوند؛ چراکه تا زمانی که دهنده¬ای نباشد، گیرنده-ای هم به وجود نخواهد آمد.
در این زمینه، کمک کنندگان نقش بسیار زیادی دارند؛ چرا که در صورت کمک مردم به گدایان، حتی اگر نهادها و دستگاه های مسئول برای مقابله با این مشکل تمام توان خود را صرف کنند، باز هم قادر به رفع معضل نخواهند بود. در شهر تبریز نیز نقش مردم در ریشه¬ کنی این پدیده بسیار پررنگ بوده است
وقتی پشت چراغ قرمزی می رسی یک نفر شیشه ماشین ات را پاک می کند یک نفر اسفند دود می کند یک نفر دستمال کاغذی می فروشد و……تعداد این افراد روز به روز زیاد تر می شود .سوال اینجاست که آیا این افراد نیازمند واقعی هستند؟آیا توسط باند وشبکه خاصی کنترل می شوند واگر جواب مثبت هست چرا هیچ نهادی برای کنترل وساماندهی اینها پیشقدم نمی شود؟!
این روزها فرق کاسب روزی حلال با گدا را به سختی می توان تشخیص داد
تبریز همچنین بین از ۵۰۰ نفر حاشیه نشین دارد که در وضعیت بدی زندگی می کنند. فروش دستمال جیبی و فال حافظ را به چشم خرید و فروش و یا همان دستفروشی نگاه می کنیم ولی تکدی گری در نزدیکی مراکز پزشکی با نسخه ای تاریخ گذشته را چه کنیم؟ اهل تبریز باشی یا میهمان آن شهر سد راهت می شوند و گدایی می کنند.
این روزها فرق کاسب روزی حلال با گدا را به سختی می توان تشخیص داد، شهر من به شهر بی گدا معروف بود اما چندی است که رویای شهر بدون گدا بودن هجوم گدایان در حال رنگ باختن است. در استان آذربایجان شرقی حدود ۳۰۰ سازمان غیردولتی به ثبت رسیده است که ۸۰ درصد آنها به شهر تبریز تعلق دارد. مؤسسه خیریه نوبر از باسابقه ترین و قدیمی ترین خیریه های شهر محسوب می شود که در سال ۱۳۲۶ شمسی در تبریز تأسیس شده و در سال ۱۳۳۱ به ثبت رسیده است.
این خیریه با بیش از نیم قرن سابقه فعالیت در حوزه حمایت ¬های اجتماعی، در حوزه شهرستان تبریز فعال بوده است. مؤسسه حمایت از مستمندان تبریز خیریه دیگری است که نزدیک به چهل سال سابقه در عرصه حمایت های اجتماعی داوطلبانه و خیرخواهانه دارد.
این خیریه در اصل برای تحقق دو هدف: ۱- جلوگیری از تکدی گری و ۲- حمایت آبرومندانه به دور از تکدی گری از خانوارهای نیازمند در سطح شهر تبریز، به فعالیت می پردازد. می توان گفت وجود چنین مؤسساتی سهم بسیار زیادی در مواجهه با تکدی گری و متکدیان در تبریز دارد و یکی از عوامل بسیار مهم در رفع این معضل اجتماعی است؛ زیرا مردم براین باورند که نیازمندان واقعی از جانب این مؤسسات حمایت می شوند و درنتیجه، دلیلی برای گدایی کردن وجود ندارد.
به نظر می رسد درون ساختار فرهنگی شهر تبریز، عناصری وجود دارد که در برابر معضلاتی همچون تکدی گری موضع مقابله ای دارد. این فرهنگ مقابله ای دارای دو بعد مثبت و منفی است. بعد منفی به طرد متکدیان می انجامد؛ و بعد مثبت تلاش عمومی مردم و نهادهای مردمی برای حل مسئله تکدی گری را در پی دارد.
این فرهنگ کمک و دیگریاری که در بین مردم وجود دارد به دو صورت نقش پررنگی در این امر دارد: اول این که مردم از یکدیگر حمایت کرده و برای رفع مشکلات هم تلاش می کنند؛ دوم اینکه خود همین فرهنگ به صورت نهادی درآمده و باعث شده مؤسسه های خیریه مردم نهاد بسیاری در شهر ایجاد شود که بسیار فعال اند و توانسته اند اعتماد مردم را جلب کنند و از کمک گسترده آنان، برای حمایت از نیازمندان و برنامه ¬هایی که برای ریشه کن کردن و کنترل تکدی گری در تبریز دارند، برخوردار شوند.
به نظر می رسد شهرهای دیگر کشور نیز می توانند با بهره گیری از الگوی موفق تبریز و نهادینه کردن فرهنگ مقابله ای با هر دو بُعد نفی و اثباتش، چهره محیط زندگی خود را از این جلوه ناخوشایند پاک سازند؛ چه این که امروزه پاوه به عنوان دومین شهر بدون گدای کشور معرفی میشود و امید است که طی امسال و سال های آینده بر تعداد این شهرها افزوده گردد.
از مدیران محترم صندوق مستمندان واستانداری محترم خواهشمندیم در خصوص رواج پدیده گدایی در شهر تبریز اقدامات لازم را محبت فرمایند.حداقل مردم تبریز تکلیف شان با خودشان بدانند که به این افرادی که سر چهارراه ها هستند چه برخوردی داشته باشند؟
احمد بایبوردی
فعال فرهنگی واجتماعی
